Galiza no Primeiro Terzo do Século XX
3 etapas segun o punto de vista Político:
A Monarquía: Restauracion Borbónica (1874-1931)
A II República:(1931) Desenvolvemento do nacionalismo e da literatura.
A Guerra Civil: (1936-1939) Periodo de silencio e represión que supora a paralización da vida política e a cultural.
Atraso económico. As capas superiores: Igrexa e a fidalguía.
Cambios sociais e culturais.
O Movemento Agrario ou Agrarismo: organizase q crea sociedade agrarias e sindicatos para defender os seus intereses. o seu obxetivo do movemento era abolir o sistema foral que obrigaba a pagar rendas abusivas.
Decadencia da Fidalguía: Desaparecio do sistema foral (1926) perda da fonte de ingreso. Os fidalgos serán substituidos por unha burguesía foránea.
O Nacemento dunha Burguesía : dedicada ao comercio, a industria construcion naval.
O Trasvase de Poboación Rural a Espazos Urbanos: cambian a agricultura e a pesca pola industria, o que supón o desenvolvemnto da cidades (Vigo, Coruña)
Irmandades de Fala: Antón Vilar Ponte, Obxetivo principal era a exaltación e3 dignificación do Galego, así como a súa expansion.
Principales Intelectuales: Ramón Cabanillas, Otero Pedrayo, Vicente Risco... En 1918 a Irmandade convertese nunha organización política que formula as tesas do nacionalismo.
Reinvindicaciones:
-Autonomía integral para Galiza.
-Cooficialidade linguística entre Castelan e Galego.
-Ingreso na Sociedade das Nacións.
-Potenciación da cultura propia de Galicia.
En 1931 fundan o Partido Galeguista.
En 1932 elaborase o Estaturo de Autonomía.
A Lingua Galega ata 1936.
Sigue o proceso de recuperación da lingua.
As Irmandades de Fala: Asumen o ideario nacionalista e perseguen a dignificacion e normalización da lingua.
O Seminario de Estados Galegos: Institucion de carácter científico, participa na potenciación do noso idioma ao empregalo para a redación das primeras obras de ensaio.
No Estatuto de Autonomía: Defendese a cooficialidade do Galego e Castelán q reinvindicase a presenza da lingua galega no ensino.
A defensa do Galego, supuso a elaboracion dunha lingua estandar.
En 1906 crease a RAG.
A Literatura nos comenzos do seculo XX.
Como consecuencia do anterior a literatura experimenta un notable crecemento.
Hai que destacar a creacion das editoriais, xornais e revistas.
Na producción literaria se muestran duas etapas.
A ETAPA ANTERIOR A 1916 (Fundación das Irmandades de Fala)
Caraterizanse pola continuación das pautas marcadas polos escritores do Rexurdimento, como:
Rosalía, Curros e Pondal.
A COMPRENDIDA ENTRE 1916 E O COMENZO DA GUERRA CIVIL EN 1936
Créanse as infraestructuras necesarias para a renovación da literatura. Neste momento aumenta considerablemente o cultivo da narrativa , así como do teatro e do ensaio, destaca: Ramón Cabanillas.
Ramón Cabanillas:(cambados 1876-1959)
Estudou no Seminario Menor de Santiago, emigra a Habana. Publica No Desterro e Vento Mareiro.
En 1916 participa en: Irmandades da Fala, no Grupo Nós, no Seminario de Estudos Galegos, RAG (1920), RAE (1929).
Era conocido como o ''POETA DA RAZA''; e é o primeiro autor do primer libro editado na aditorial ''GALAXIA'' en 1951. (Antífona da Cantiga)
Grupo NóS:
Formada por Vicente Risc, Florentino López, Ramón Otero e Antón Losada. Comparten características comúns: A súa procedencia social acomdada e a súa evolución cara o Galeguismo. Unese Castela pra proxectos artísticos, políticos e culturais.
O nome do grupo procede da revista NÓS. A Gran preparación intelectual destes permitiulles un intento de recuperación da identidade dos galegos. No plano literario, o seu logro foi a consolidación e modernizacion da prosa: E no político participaron das tese do nacionalismo e lideraron o Partido Polítíco.
Literatura da Posguerra:
Exilio: O brillante panorama literario queda truncado co inicio da Guerra Civil. Pechanse editoriais, revistas e xornáis e prohibese o galego.
Entre 1940-1950, a única produccion literaria en galego será a do exilio en América. Nestes paises poñenran en marcha revistas, creanse esditoriais. Deste modo, gran parte da literatura publicarase en América.
Entre os exiliados salñientan os nomes de Castelao, Luis Seoanes, Blanco Amor, etc. No exilio americano produciuse unha poesía de forte denuncia social.
No ano 50 xurdirón en Galiza pouco a pouco iniciativas culturais que procuran a defensa do galego a igual cas editoriais como Galaxia que inicia a recuperación das Letras Galegas.
Poesía do Exilio: A producción literaria despóis da Guerra Civil (1936-1939) desmantelamento do sistema literario, co exilio de importantes axentes culturais, o galego continuou nos paises de acollida.
As características literarias serán o compromiso Galeguista, a auxe da poesía cívica e social, a mestizaxe e o cosmopolitismo. A poesía caracterízase por retomar o ton cívico e social, notas destacada da poesía do exilio: predominio do discurso comprometido, mitificación do pasado e carácter épico realista e escasa influencia sobre a poesía do interior polas dificultades de difusión.
Teatro: Tivo maís fortuna no exilio americano ca na propia Galicia.
Narrativa: En 1940-1944 publícase en América 18 libros en Galego e xornais en Castelán. Os principais foron de Eduardo B.A. (A Esmorga) e Xosé Neira Vilas (Memorias dun neno Labrego).
